Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 2013 yılında Türk Gıda Kodeksi Gıda İle Temas Eden Plastik Madde ve Malzemeler Tebliği (Tebliğ no: 2013/34) yayınlanmıştır. Bu tebliğ, gıda ile temas eden veya gıda ile temas etme ihtimali bulunan plastik madde ve malzemelerin, üretilmesi, işlenmesi ve dağıtılması aşamalarında uyulması gereken esasları açıklamaktadır.
Sözü edilen tebliğ, şu tür ambalajları kapsamaktadır:
Tamamen plastikten yapılmış malzemeler
Yapıştırılan veya bir şekilde birleştirilen çok katmanlı plastikten yapılmış malzemeler
Yukarıda ifade edilen ve baskılı veya bir kaplama malzemesi ile kaplanmış olan malzemeler
Kapak ve kapatma elemanlarındaki contaları oluşturan plastik katmanlar veya plastik kaplamalar ve bunlarla birlikte iki veya daha fazla katmanlı farklı malzemelerden yapılan kapak ve kapatma elemanlarındaki plastik katmanlar veya plastik kaplamalar
Çok katmanlı veya çoklu malzeme yapısındaki malzemelerdeki plastik katmanlar
Bu tebliğ esasları gereğince gıda ambalajı üreten işletmelerin migrasyon analizleri yaptırmaları bir zorunluluktur. Gıda maddeleri ve ambalaj üreten işletmeler, ilgili yasal düzenlemeler gereğince, gerekli üretim ve kalite kontrol kriterlerini tespit etmek ve analizleri yaptırmak zorundadırlar.
Gıda maddeleri üreten firmalar açısından ambalajlama çalışmaları, ürünlerin uygun koşullarda depolanmasına imkan veren, ürünleri çeşitli bulaşanlardan koruyan, hijyen ve ürün güvenliği ile ilgili koşulları sağlayan ve ürünlerin raf ömrünü uzatan önemli bir süreçtir.
Gıda maddesi için uygun olmayan bir ambalaj seçimi, ürünün fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik olarak gıda güvenliğini olumsuz etkilemekte ve daha önemlisi tüketici sağlığını tehdit etmektedir. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte farklı ürünler için farklı ambalaj malzemelerini ve farklı teknolojileri seçmek mümkün olmaktadır. Gıda sektöründe ambalaj malzemesi olarak, kağıt, metal, cam, ahşap, yeniden üretilmiş selüloz veya kauçuk bileşimleri ve polimerler kullanılmaktadır.
Ambalaj üreten firmalar gıdaya temas eden uygun ambalajı üretmek ve gıda üreten firmalar ise uygun ambalajı seçmek konusunda araştırma, geliştirme ve kalite kontrol süreçlerini takip etmek amacı ile laboratuvarlardan test ve analiz hizmetleri talp etmektedir. Bu çalışmalar yukarıda sözü edilen tebliğ esaslarına uygun şekilde yapılmaktadır.
Ambalaj analizleri kapsamında gerçekleştirilen temel test ve analizler şunlardır:
|
Ambalaj Analizleri |
|
|
Alüminyum esaslı malzemelerde alüminyum yüzdesi (XRF ile) |
Teneke ambalajlarda kutu boyutu tespiti |
|
Ani sıcaklık değişimine dayanım testi |
Teneke ambalajlarda kutu içi gözenek kontrolü (kapak ve gövdede herbiri için) |
|
Bisphenol A analizi (çocuklar için kullanılacak plastik madde ve malzemeler, polikarbonat türü plastikler) |
Teneke kalay kaplama ağırlığının tespiti (gövde ve kapak herbiri için) |
|
Conta miktarı kontrolü |
Teneke kutularda kalay kaplama kalınlığı ölçümü (XRF ile, bir yüzey için) |
|
Fitalat analizi (malzemede) |
Teneke kutularda kalay kaplama kalınlığı ölçümü (XRF ile, tüm yüzeyler için) |
|
Fitalat analizi (migrasyon) |
Teneke kutularda kalınlık tespiti |
|
Kloroformda çözünebilen ekstraktif kalıntı miktarı (herbir simülant için ayrı) |
Teneke kutularda kavrama oranı tayini |
|
Ksilende maksimum çözünebilme fraksiyonu |
Tenekenin gözenek ve kaplama durumunun tespiti |
|
Kutu kapama kenetlerinin kontrolü (alt üst kapak herbiri için) |
Toplam migrasyon analizi (herbiri için) |
|
Kutu kenetlerinin basınca dayanma testi |
Toplam migrasyon analizi (bitkisel yağ simulantı) |
|
Kutu sızdırmazlık testi |
Toplam migrasyon analizi (E2 benzeri simulant) |
|
Lak kaplama ağırlığı testi (alt üst kapak, gövde herbiri için) |
Toplam migrasyon analizi (herbiri için) (tekrarlı kullanımlı ürünlerde) |
|
Toplam migrasyon analizi (bitkisel yağ simulantı) (tekrarlı kullanımlı ürünlerde) |
|
|
Melamin analizi (HPLC) |
Toplam ağır metal analizi (kurşun cinsinden) (gıda katkı maddelerinde) (titrimetrik) |
|
Melamin ve yapısal analogların tayini (LC-MS/MS) |
Vakum miktarı tayini (teneke ve cam ambalajlarda) |
|
Primary aromatik amin (PAA) tayini |
Yapı tayini (herbiri için) (FTIR) |
|
Spesifik migrasyon tayini (plastik, seramik ve metal) |
Yarı kantitatif element tayini (XRF) |
Gelişmiş laboratuvarlarda hızlı, kaliteli ve güvenilir ambalaj analizleri yapılmaktadır. Bu analizler sırasında, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlar esas alınmaktadır.
