Temizlik ve dezenfeksiyon testleri temelde üç ana başlık altında toplanmaktadır:
Bilindiği gibi deterjan analizleri, genel olarak temizlik ürünlerinin fiziksel ve kimyasal analizlerini, mikrobiyolojik analizlerini ve bakterisidal aktivite testlerini kapsamaktadır.
Dezenfektan analizleri de benzer şekilde dezenfeksiyon ürünlerinin fiziksel ve kimyasal analizlerini, aktivite testlerini ve bakterisidal aktivite testlerini kapsamaktadır.
Herhangi bir yüzeyde bulunması istenmeyen kalıntılar, yani kirler, organik veya inorganik özellikte olabilir. Bu kirlerin bulundukları yüzeylerden uzaklaştırılması ve bunların mikroorganizmalar içinde çoğalmalarının önlenmesi çalışmalarına temizlik denir. Dezenfeksiyon işlemleri ise, temizlik yapıldıktan sonraki aşamada, farklı ürünlere bulaşma ihtimali olan mikroorganizmaların tamamen yok edilmesi ya da zararlı olmayacak duruma getirilmesidir.
Dezenfeksiyon işleminde kullanılan her türlü kimyasal maddeye dezenfektan denmektedir. Bu maddeler sterilizasyon etkisi göstermezler. Çünkü bazı sporlu bakteriler veya direnç kazanmış bakteriler dezenfektanlara karşı dayanıklıdır.
Dezenfeksiyon işleminden önce temizlik işlemi yapılmak zorundadır. Aksi halde organik karakterli bazı kir ve artıklar, dezenfektanların etkinliğini azaltımaktadır. Dezenfektanlar mikroorganizmalar üzerinde iki türlü etki gösterirler: ya onları öldürüp, yok ederler, ya da üremelerini ve gelişmelerini engellerler. Eğer bu dezenfektan maddeler bakteriler üzerinde de etkili oluyorsa, buna bakteriosidal özellik denmektedir.
Şimdi kısaca dezenfektanlarde bulunması gereken niteliklere bakalım:
Dezenfektan olarak çok yaygın kullanılan klorlu bileşikler, çok etkili ve oldukça güçlüdür. Klorlu bileşiklerin birçoğu hem ucuzdur hem de sert sularda bile kullanılabilir özelliktedir. Ancak olumsuz yönleri de bulunmaktadır. Örneğin metaller için aşındırıcıdır, plastikler ile tepkimeye girerler ve en önemlisi organik maddeler ile yeni bileşikler oluşturarak kendi etkilerini yok ederler. Ayrıca uzun süre bekletilirse değişime uğrar ve etkilerini kaybederler.
Dezenfektan olarak kullanılan bir başka bileşik dörtlü amonyum bileşikleridir. Bunlar genelde zemin, duvar ve döşeme temizliğinde kullanılır. Özellikle gözenekli yüzeylerin dezenfekte edilmesinde tercih edilir. Bakteri sporlarını öldürmezler ama gelişmelerini durdururlar.
Deterjan-sanitizerler, sağlık koşullarına uygun dezenfektan maddelerdir. Ayrı ayrı dezenfektan ve deterjandan oluşmaktadır. Bu yüzden hem temizlik hem de dezenfeksiyon işlemi birarada yapılmış olmaktadır.
Akredite laboratuvarlarda, başlıca şu dezenfektan test ve analizleri yapılmaktadır:
